In het laatste kwartaal van 2022 was al zichtbaar dat de overnamemarkt aan het kantelen was. Duidelijk was dat het effect van de oorlog in Oekraïne en de daaruit volgende internationale crisis op de energiemarkt effect hadden op de economische ontwikkelingen. De eerste helft van 2022 toonde een voorspoedige groei van het aantal transacties en een toename van het transactievolume. De markt kantelde in de tweede helft van 2022. Het niveau van de transacties in zowel omvang als volume was een stuk lager1. In oktober vorig jaar schreven we dan ook over een mogelijke kanteling in de fusie en overname markt, zie: Alles stijgt, maar voor hoe lang? Gaat de fusie- en overnamemarkt kantelen?
Gegeven de huidige marktontwikkelingen lijkt dit nu goed verklaarbaar en voor de hand liggend, maar in oktober 2022 waren de meeste andere indicatoren nog positief. Met name de lage werkeloosheid en tekort aan geschikte arbeidskrachten waren positieve indicatoren waardoor het sentiment aanvankelijk nog positief was. De voordelen leken in die tijd ruim op te wegen tegen de nadelen. Uiteindelijk draaide de markt en in verloop van de tijd werden meerdere factoren negatief waardoor de fusie- en overnamemarkt snel verslechterde.
Ook wereldwijd is de fusie- en overnamemarkt gestopt met groeien. In de VS alleen al kondigde de grote investmentbanken veel lagere resultaten aan door de dramatisch teruggang van de fusie- en overnametransacties.
Redenen van de neergang van de fusie en overnamemarkt
Er zijn een aantal redenen aan te wijzen waardoor de markt niet meer groeit.
Hogere rente, lagere prijzen
De hoge rente heeft een effect op de waarderingen van ondernemingen. Hoge rente betekent dat bedrijfswaarderingen lager uitvallen, doordat ondernemingen tegen een hogere disconteringsvoet contant worden gemaakt. Verkopers hebben vaak moeite om hun prijsverwachting naar beneden aan te passen. De onderneming wordt gezien als ‘levenswerk’ en de ondernemers zien minder de risico’s dan de koper. De koper daarentegen heeft juist te maken met hogere financieringskosten en zal dit meenemen in de afweging welke prijs kan worden gefinancierd.
Stijgende kosten en onzekere markt
De meeste sectoren zijn wel geconfronteerd met stijgende kosten zoals energie-, arbeids- en rentekosten. Enkele sectoren worden harder geraakt door de huidige omstandigheden, denk hierbij bijvoorbeeld aan de tuinbouw of de bouwsector. Binnen deze sectoren speelt vooral de sterk opgelopen energieprijs een enorme rol. Maar ook onzekerheid over het stikstofbeleid zorgt voor uitstel van grote investeringen. Bedrijven hebben veelal ook moeite om de openstaande arbeidsplaatsen op korte termijn in te vullen tegen acceptabele lonen.
De bovenstaande ontwikkelingen dragen niet bij aan het sentiment en zullen leiden tot onzekerheid en terughoudendheid bij kopers.
Resultaten gaan omlaag
Door de stijgende kosten staan de resultaten van ondernemingen onder druk. Mogelijk is het ook moeilijker om de omzet vast te houden of te laten groeien.
In december publiceerde het CBS een krimp van 0.2% voor het Nederlands BBP. Een lichte daling, maar afhankelijk van de cijfers uit het vierde kwartaal kan de Nederlandse economie omslaan in een recessie. Dit betekent uiteindelijk dat de uitgangspunten van ondernemingen die zouden willen verkopen minder gunstig zijn.
De data de faillissementen binnen de Nederlandse MKB-sector tonen zelfs aan dat er een sterke toename van het aantal faillissementen zichtbaar is. Na de vrijwel oneindige COVID-19 steun worden bedrijven nu voor het eerst geraakt2.
Afblazen van transactie
De onzekerheid in de markt uit zich ook in het feit dat het aantal transacties dat wordt afgeblazen is toegenomen in 2022. Een op de vijf deals werd in 2022 afgeblazen, terwijl ongeveer 26% in de ijskast belandt. Dit blijkt uit een nieuw onderzoek van M&A-platform Datasite3. Het in de ijskast zetten of afblazen van de transactie kan het gevolg zijn van teleurstellende resultaten of een marktdynamiek waardoor de risico’s groter of te groot worden geacht.
Schaalvergroting blijft een belangrijke positieve driver voor de fusie- en overnamemarkt
Er zijn uiteindelijk ook positieve elementen die de groei van de fusie- en overnamemarkt juist stimuleren. De fusie- en overnamemarkt wordt uiteindelijk bepaald door de drivers van de actieve en sterke bedrijven. Een belangrijke driver is “economies-of-scale”, oftewel schaalvergroting.
Wat is het voordeel van schaalvergroting?
In de huidige tijd worden markten en processen steeds complexer en is er een toenemend aantal uitdagingen. De wereld van voor COVID-19 en de Oekraïne-oorlog is geheel een andere dan de wereld van deze tijd. Een ander voorbeeld is de sterk groeiende regelgeving en behoefte aan maatschappelijke rapportage. Ook kleinere bedrijven moeten in de nabije toekomst voldoen aan ESG-regelgeving en strengere milieuwetgeving en dit vormt niet zelden een grote uitdaging.
Het voordeel van een overname of fuseren is dat een grotere onderneming wordt gecreëerd. Hiermee kunnen allerlei synergieën worden gerealiseerd. Maar ook kunnen kosten beter worden gespreid. Wanneer de onderneming een grotere omvang heeft is deze ook beter bestand tegen complexe problemen. Juist de laatste tijd zien we de complexiteit sterk toenemen en is dit steeds meer een ‘driver’ voor een fusie of overname. In 2022 werd dit zichtbaar bij supermarktketen Jan Linders die aankondigde verder te gaan als franchiseorganisatie onder het Albert Heijn Label om de toenemende IT/automatiseringsuitdagingen beter het hoofd te kunnen bieden.
Voorbeelden van aandachtsgebieden waar de complexiteit alleen maar is toegenomen zijn:
- Arbeidsmarkt
- Supply chain
- Technologische eisen
- Toegenomen regelgeving rond duurzaamheid
Naar onze mening zijn deze aandachtsgebieden de nieuwe drivers van de fusie- en overnamemarkt, die na een rustpauze van twee à drie kwartalen weer zal gaan groeien in 2023. Transacties worden dan mogelijk tegen lagere prijzen afgesloten dan in de afgelopen twee jaar, maar zeker in het licht van een wat langere historie- nog steeds tegen ook voor de verkoper aantrekkelijke voorwaarden. Een nieuw evenwicht leidt zo tot marktherstel.
Voor meer informatie over dit artikel bel Gonneke van der Lee (06 52466518) of Maarten Vijverberg (06 55853074)
Bronnen:
- https://fd.nl/krant/2023/1/13
- https://www.kvk.nl/over-kvk/media-en-pers/nieuws-en-persberichten/aantal-faillissementen-blijft-toenemen-vooral-onder-mkbers-groei-aantal-bedrijven-in-particuliere-beveiliging-zet-door/
- https://www.riskenbusiness.nl/nieuws/nieuwsbrief/%EF%BB%BFeen-op-de-vijf-fusies-afgeketst-doordat-marktvolatiliteit-dealmakers-afschrikt/
- https://www.drewry.co.uk/supply-chain-advisors/supply-chain-expertise/world-container-index-assessed-by-drewry
- https://twitter.com/sama/status/1599668808285028353?s=20&t=PeqZCg9ubymIeTjTlvfY5w