Bij steeds meer familiebedrijven volgen de kinderen de naoorlogse generatie op en treedt een nieuwe generatie aan. Deze nieuwe generatie heeft een andere denkwijze dan de oudere generatie en is opgegroeid in een andere tijd, vaak meer digitaal en met een andere levenshouding en ‘work-life balance’ (zie onze blog over work-life balance in familiebedrijven).
De oudere generatie heeft soms meer zorgen over de toekomst en de bijbehorende risico’s dan de nieuwe generatie. Deze risico’s worden – als dan niet door eerdere ervaringen- dan als groot ingeschat. De oude generatie heeft daardoor soms de neiging wat meer in te zetten op bestaande patronen en bij hoe het in het verleden is gegaan. Met andere woorden, zij zijn misschien wat meer risico-avers. Dit kan bijten met een wens tot vernieuwing vanuit nieuwe generaties van de familieonderneming.
De dynamiek tussen innoverende verandering en toch een goed risicomanagement is een moeilijk dilemma. Vragen die naar voren komen zijn: Waar staan wij voor als onderneming en als familie? Durven wij gebruik te maken van de innovatiekracht van de volgende generatie? Hoe gaan wij om met de wens van duurzaamheid in de maatschappij en bij het familiebedrijf. (Bron: Familiebedrijvendiner 2022 / DekuyperConcepts / CliftonFinance / Wintertaling)
Vernieuwing is een must
Zeker na een periode met de focus op de wereldwijde pandemie is er op dit moment veel aandacht voor vernieuwing binnen het familiebedrijf.
Deze vernieuwing is vaak niet alleen gericht op de technische innovaties van de onderneming en de productie. Deze kan eveneens gericht zijn op een nieuwe marktaanpak , een nieuwe vorm van communicatie of het binden van personeel en eindklanten. Duurzaamheid speelt hierbij voor veel ondernemingen ook een belangrijke rol.
Uit een wereldwijd onderzoek in 2022 van PWC blijkt dat duurzaamheid wel aandacht heeft, maar dat innovatie in brede zin nog hoger in het vaandel staat bij familiebedrijven. Uit de deze survey kwam naar voren dat 44 % van de familiebedrijven zich bezighoudt met vernieuwing terwijl ‘slechts’ 28% van de familiebedrijven in de wereld zich bezighouden met duurzaamheid. In Nederland kon de aandacht voor duurzaamheid nog wel eens hoger liggen en wordt innovatie ook vaak gecombineerd met meer aandacht voor duurzaamheid.
Uit onze eigen praktijk weten wij dat in Nederland de duurzaamheid serieus wordt opgepakt bij de Nederlandse familiebedrijven. Familiebedrijven laten zich overigens minder leiden door externe factoren zoals subsidies en wetgeving. De wens om duurzaam te investeren komt voort uit het feit dat familiebedrijven zich meer verantwoordelijk voelen voor de toekomstige generatie blijkt uit een onderzoek van RSM en Nijrenrode Business Universiteit. Deze aandacht voor duurzaamheid komt voort uit plichtsbesef zo stel Roberto Flören van Nyenrode universiteit.
Een wisseling van de wacht biedt juist kansen
De jonge generatie zal zoals gezegd vaak anders tegen zaken als vernieuwing en innovatie aankijken. Nieuwe projecten met het oog op innovatie en duurzaamheid kunnen goed begeleid worden door de jongere generatie van de familie. Hiermee raken zij betrokken bij het familiebedrijf op een onderwerp waar zij zelf interesse in hebben en ook een verschil kunnen maken.
In het FD van 25 april 2022 wordt ingegaan op de tegenstellingen tussen oude en nieuwe generatie als het op duurzaamheid en innovatie aan komt. ‘ Vooral het belang dat gehecht wordt aan duurzaamheid levert vaak conflicten op met de oudere generatie’. ‘De oudere generatie vertegenwoordigd door de pater familias vaak bepaalt vaak wat er gebeurt, goedschiks of kwaadschiks’ zo valt te lezen.
Wij herkennen deze situatie niet zo sterk. Bij veel families is de duurzaamheidsagenda juist een mogelijkheid om de jonge generatie bij de onderneming te betrekken en hun inbreng een gezicht te geven. Bij veel innovaties staat duurzaamheid voorop en worden twee vliegen in een klap geslagen. Uit een onderzoek van het Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven (LEF) blijkt dat familiebedrijven juist goed scoren op innovatie. (Kansen en knelpunten in het familiebedrijf 2020; Ilse Matser en Judith van Helvert). De jonge generatie zal ook aanslaan op de innovatie en duurzaamheid. Zij zijn zich bewust dat een aanpak van deze thema’s mede hun toekomst en die van hun kinderen beïnvloedt. Zij zijn bereid ook om offers te brengen als het gaat om financiële beperkingen of luxe, of reisbeperkingen. Dit wordt veroorzaakt door een groter bewustzijn en de bereidheid om bij jezelf te beginnen.
Generatie Z en toekomst perspectief
Wij snappen wel dat dit op termijn dit effect pas evidenter wordt. Het is juist generatie Z – de twintigers en dertigers – die immers veel belang hecht aan duurzaamheid en deze generatie heeft het nog niet echt voor het zeggen in de board rooms bij Nederlandse familiebedrijven. Vermoedelijk zal in een periode van 10 jaar tijd hun invloed groter zijn en zullen de effecten van de duurzaamheidskalender en innovaties nadrukkelijk in de het beleid van de familiebedrijven naar voren komen. In ieder geval is dit een goed toekomstperspectief dat juist voor de jongere generatie zo belangrijk is.